Hein Walters over de onmisbaarheid van kunstenaars in zorginstellingen

Voor zorgkunstenaar Hein Walters is wooncentrum Archipel van Zorggroep Almere zijn tweede huis. Hier in zijn atelier krijgt iedereen – elke dag opnieuw – de kans om zich als kunstenaar te ontpoppen. Als bevlogen zorgkunstenaar werkt hij onder meer met kwetsbare groepen zoals mensen met dementie. Op een plek zoals dit is positieve gezondheid natuurlijk hot topic, daarom staat bij Archipel gezelligheid, gelukkig zijn en vanuit je hart leven hoog in het vaandel. In Heins atelier komen vooral psychogeriatrie (PG) patiënten langs om te tekenen. Tijdens zo’n sessie begeleidt hij zo’n twaalf mensen tegelijkertijd. De groep bestaat niet alleen uit patiënten van de afdeling PG, maar ook uit buurtmensen en schoolkinderen.

Naast zijn atelier zet Hein zich ook nog op andere manieren breed in voor zijn medemens, zo geeft hij les op school en werkt hij samen met andere kunstenaars aan projecten op verschillende plaatsen. Juist dat samen zijn – geeft Hein aan – maakt het bezig zijn met kunst heel boeiend en leuk. Door de interactie ervaart hij een energieboost en ontstaan er juist kunstwerken die hij in zijn eentje niet had kunnen creëren. Hein zegt hierover: “Die magie ontstaat door iemand vrij te laten.”

Kunstenaars zijn in de zorg onmisbaar

Als we Heins overtuigingen moeten geloven, dan moet elke zorginstelling een kunstenaar in huis nemen. Naast dat kunstenaars de helende werking van kunst kunnen overbrengen op de patiënten, kunnen zij ook de zorg voor de rest van het team ontlasten. Als iemand op de afdeling een moeilijke dag heeft, dan kan het maken van kunst de werkende oplossing bieden. Door de patiënten even uit hun normale omgeving te halen en zich te richten op het tekenen, komen de emoties weer terug in balans. Met een gerust hart, goede moed en een prachtig kunstwerk keren ze dan weer terug naar hun eigen afdeling. Deze werking wordt zelfs buiten het woonzorgcentrum opgemerkt. Zo zijn onder andere burgemeesters en wethouders in het atelier op bezoek geweest en ook het nieuws kan deze plek niet ontwijken. Door deze aandacht vloeit de positieve gezondheid door naar alle andere plekken in Nederland.

Creativiteit als werkende factor in de ontwikkeling van positieve gezondheid

Zo’n atelier in een zorginstelling heeft volgens Hein alleen maar winnaars, “Niemand verliest hierop”, zegt hij. Bij problemen met jezelf is het ontwikkelen van je creativiteit eigenlijk altijd een oplossing. Hein geeft aan dat door die creativiteit je dichter bij jezelf komt en je rust ervaart. Ondanks dat er veel in het atelier wordt gepraat, concentreert iedereen zich op het tekenen. Dit heeft een helende werking en de serene rust die hierbij komt kijken, werkt positief op iedereen. Dit is dé plek waar je leert om je eigen manier van tekenen te ontdekken. Vooral de ouderen met dementie hebben hun eigen manier binnen no-time verfijnd. Hoe je tekent weerspiegelt een stukje van jezelf. Hoewel we soms voelen dat we steeds minder van onszelf mogen laten zien, ondervind je tijdens elk tekenmoment in Heins atelier een stukje van wie je zelf bent.

"Een atelier in een zorginstelling heeft alleen maar winnaars."

Leven in het nu leren we het beste van de mensen met dementie

De voornaamste kunstliefhebbers die bij Hein komen tekenen zijn de mensen met dementie. Hein legt uit dat bij deze mensen niet alleen op medisch gebied veel verandert, maar ook op spiritueel gebied. Een ‘normaal’ volwassenen heeft de vaardigheden om te voelen en te denken. Als er iets ergs gebeurt dan wordt er meer plek gemaakt voor het voelen en kunnen we niet meer zo helder nadenken. In een wereld waar we voornamelijk meer nadenken dan voelen, zorgt dat voor een verandering in ons gedrag. Van naturen proberen wij alles te beredeneren en zijn we oplossingsgericht. Soms maken we momenten mee die wij als mens eigenlijk niet willen voelen, dan gooien we die – zoals Hein uitlegt – achterin in ons rugzakje. Als je rugzakje te vol raakt, maakt het leven vaak de beslissing voor ons en is het tijd om te gaan voelen. Dat denken vervaagt naar de achtergrond waardoor we gaan leven in een gevoelswereld. Mensen met dementie leven in deze wereld waarbij ze vooral afgaan op gevoel. Volgens Hein gebeurt er dan eigenlijk iets heel moois, het tegendraadse verandert in onbevangenheid. Volwassenen van zeventig worden dan net zo ongeremd als een kind van vier jaar.

“Mensen met dementie zijn op een bepaalde manier meer zichzelf dan wij.”

In de stressvolle wereld waarin we nu leven, zou iedereen er baat bij hebben om wat meer onbevangen te zijn. Hein merkt dat iedereen op zoek is naar hoe we in het nu kunnen leven. De ouderen met dementie laten hem elke tekening opnieuw zien dat leven met meer gevoel je in het nu brengt en ervoor zorgt dat je meer jezelf kunt zijn. “Door hier bij deze mensen te zitten”, vertelt Hein, “doe ik dat ook.”

Wil je meer weten over kunst in de zorg en ben je benieuwd naar Heins verhaal? Luister dan hier de gehele podcastaflevering.

Menu